Jedan od blogova koje poštujem i sa uživanjem čitam godinama, nsarski me je svojim skorašnjim postom Mandelbulbs-ilustracije za nedovršenu bajku podstakao da i sam, ovim skromnim postom,uzmem učešće u čuđenju koje evo već trideset godina od otkrića izaziva Mandelbrotov skup ( m-set), jedno od , ako ne najvećih onda sigurno najneobičnijih naučnih otkrića prošlog veka. Kažem skromnim postom jer tema je neiscrpna sa aspekta mašte i mogućih tumačenja, s druge strane skromna je i moja veština da prenesem razumevanje ove kompleksne ortodoksne matematičke materije nematematički.
Pronalazač ovog fraktala i otac fraktalne geometrije Benoit Mandelbrot je i sam imao poteškoća da na pravi način definiše to što je otkrio. On je postavio jednačinu koja ima osobinu iteracije (ponavljanja) i prepustio kompjuteru da milijardama računskih operacija izračuna moguće rezultate.
Rezultat je geometrijski oblik koji ima neobično svojstvo, veći je od poznatog univerzuma, moguće je uvećavati ga i uvek iznova zapažati nove formacije,nove oblike, sa bogatstvom detalja u beskonačnim varijacijama originalnog seta. Opisati ga nije jednostavno, od navale asocijacija koje se u vezi sa ovim oblikom javljaju, on deluje organski, prirodno, poznato, sa samosličnim replikama koje podsećaju na m-bebe, podseća i na nekakvu bubu , vilinog konjica, na sedećeg Budu, a opet je nešto potupno novo i drugačije od svega što je viđeno. Kada se krene na putovanje u dubinu ovog fraktala, originalni set se nepravilno grana proizvodeći nove generacije m-beba u neobičnim varijacijama boja i asocijacijama na drveće,na nervni sistem, munje,koralne grebene i uvale, drveće, galaksije, rečne doline i slivove, planinske lance, ostrva i obale. Neverovatno putovanje koje rezultira kratkotrajnim ludilom, u kome realitet čiji smo deo dobija jednu potpuno novu dimenziju, postajemo svesni da su fraktali zapravo svuda . Fraktalna geometrija ulazi u principe prirodne kreacije. U korenu neuhvatljive kompleksnosti i haosa počivaju jednostavni principi.
Fraktali godinama privlače pažnju ne samo naučne javnosti, ti čudesni prizori stvaraju nesvesnu dinamiku u svakom od nas, bez obzira na uzrast ili stepen obrazovanja. Sama ta ljudska opčinjenost fraktalima ukazuje na neki važan estetski i simbolički sadržaj, neku energiju "praslike", arhetipa K.G.Junga koji fraktale nije mogao videti na način koji mi to danas zahvaljujući kompjuterima možemo. Evo nekoliko Jungovih zapanjujućih zapažanja o arhetipu:
"Kao što praroditelji stvaraju genealogiju, tako su i arhetipovi u stanju da iz sebe ispuštaju svoje i njihovo potomstvo a da pri tom ne izgube svoj pralik."
"Arhetip- iskonska slika, praslika, dominanta kolektivnog nesvesnog,nestvoreni bogovi."*
-Fraktale još nazivaju i otiskom Boga.
"Zbir arhetipova za Junga predstavlja skup svih latentnih mogućnosti ljudske psihe: ogorman, neiscrpni materjal drevnog znanja o najdubljim vezama između Boga, čoveka i kosmosa." *
-Dakle, istih su "dimenzija" kao i fraktali.
"Arhetip je metafizičke prirode, jer je svesno transcedentan, on po svojoj suštini pripada području sličnom psihi." *
-I Mandelbrotov skup ima to svojstvo transcendentnosti, jer ne možete reći da je stvaran da postoji u realnosti, oni su više a priori postojeća stvar.
Ljudski mozak je takođe lep primer fraktalne geometrije, to je jezik kojim naša svest i nesvesno "komuniciraju" kroz arhetipove, bilo da su to slike ili zvuci. Fraktale pronalazimo i u muzici, i to ne samo onoj koja je prepuštena mašinama (fraktalnom eksperimentu) već i u živoj ljudskoj muzici koja inspiraciju crpe iz dubokih bunara kolektivnog nesvesnog iznoseći na svetlo dana univerzalne/arhetipske emocije i stanja.
I sada je lako pronaći "to" zajedničko u obliku kućice puža, vihoru snežne oluje, gitarskom solou David Gilmour-a, ćukanju ćuka u noći, treperenju u glasu Jeff Buckley-a, metamorfozi Philip Glass-a, hindu mandali i šari na ćilimu koje su naše bake tkale, građevinama Antonija Gaudi-a , svetlucanju udaljenih galaksija i još mnogo čemu , ako na trenutak svet pogledamo po Mandelbrotu.
*odlomci iz Psihologije Karla Gustava Junga Jolande Jakobi
Fascinantan video...
Arhetip vjerovatno i jeste podsjećanje čovjeka da je stvorio mnogo više nego što se i usudi da pomisli..poput deja-vu efekta, skreće pažnju na različite dimenzije u kojima ljudska svijest egzistira, manje ili više svjesna te činjenice..
Sve u vezi otkrića fraktalne geometrije je fascinantno. Čar je u tome što ovo i nije video već rezultat jednačine koja definiše skup tačaka koje ne teže beskonačnosti (crne tačke unutar tog buda-like oblika). Na kraju ovog dvominutnog zuma, originalni set s početka je narastao do veličine poznatog univerzuma.
Sličnost mandelbrot fraktala i jungovog arhetipa je samo opservacija.Ali ako uzmemo da je mozak kao fraktalna "građevina" izrodio novu samosličnu tvorevinu svest , onda ta svest u nedostupnim poljima nesvesnog čuva zapis,isti programski jezik replikacije samosličnosti koji se manifestuje i u svemu oko nas.
Ima tu nešto za beskonačno čuđenje..
Fraktalna geometrija može da potpuno promeni pogled na postojeći svet. Zamislimo samo u kojoj meri je euklidova geometrija izvršila uticaj na stvaranje moderne civilizacije. Mi smo na početku nove a ne na vrhuncu postojeće civilizacije (što je uobičajena predstava).
Da, Euklidova geometrija je zaista bila kamen temeljac zapadne civilizacije. Sve do XX vijeka, kad su Ajnštajn i Kurt Gedel, između ostalih, doveli u pitanje njene osnovne premise koje se tiču percepcije vremena i odnosa uzroka i posljedice. Stoga si potpuno u pravu kad kažeš da smo na početku nove civilizacije. Naravno, već skoro 100 godina odbijamo da to priznamo, pa stoga i ne čude krize kroz koje prolazimo, bezuspješno pokušavajući da održimo u životu civilizaciju koja je neumitno prošla.